Το My Greek Podcast ακολουθεί την επικαιρότητα και δεν μπορεί να μην ασχοληθεί, έστω και καθυστερημένα, με το φλέγον ζήτημα που απασχόλησε ολόκληρο τον πλανήτη πριν από λίγο καιρό.
Μιλάμε φυσικά για τον Johnny τον Depp....
Η ιστορία είναι λίγο-πολύ γνωστή. Ο Johnny χώρισε τη Vanessa και παντρεύτηκε την Amber. Ο γάμος δεν πήγε και πολύ καλά.. Ναρκωτικά, αλκοόλ, ξύλο... Του έκοψε κι ένα δάχτυλο...ε και κάπως έτσι άρχισε ο καβγάς. See you in court, είπε ο Johnny στην Amber ( πάντα ήθελα να το πω αυτό) και κατέληξαν στα δικαστήρια. Η δίκη μεταδόθηκε live. Εκεί ο Johnny κι η Amber έβγαλαν τα άπλυτά τους στη φόρα κι όλος ο πλανήτης έμαθε τα πάντα για την προσωπική τους ζωή...
Εμείς όμως στο My Greek Podcast δεν είμαστε κουτσομπόληδες.. "Τα εν οίκω μη εν δήμω" που έλεγαν και οι αρχαίοι Έλληνες βεβαίως βεβαίως!
Ένα βράδυ όμως που είχα χάσει τον ύπνο μου και δεν ήξερα τι να κάνω για να νυστάξω ξανά... άρχισα κι εγώ να γκουγκλάρω τον Τζόνι τον Ντεπ , με την ελπίδα πως θα βαρεθώ τόσο πολύ που θα με πάρει ο ύπνος.
Μπαίνοντας όμως στο Instagram του Τζόνι έκανα μια τρομερή ανακάλυψη..!!!
Στην περιγραφή του στο Instagram, ο Τζόνι γράφει πως είναι.... Occasional Thespian....
Περιστασιακός Θέσπις.
“Τι μου λες βρε παιδί μου!” είπα από μέσα μου.
Πολύ ελληνικό μου ακούγεται αυτό το Thespian.
Θέσπις. Τι σημαίνει όμως η λέξη “Θέσπις” , αναρωτήθηκα.
Κι αυτομάτως το γκούγκλαρα κι αυτό.
Και ναι! είναι ελληνική λέξη όντως! Μια μικρή δόση υπερηφάνειας με πλυμμήρισε για λίγο μόλις συνειδητοποίησα ότι ο αγαπητός Τζόνι περιγράφει τον εαυτό του στα εκατομμύρια των ακολούθων του στο Instagram με μία ελληνική λέξη!!!
Τι το ήθελα όμως;
Τελικά δεν κοιμήθηκα καθόλου εκείνο το βράδυ γιατί ξεκινώντας από τον Θέσπιαν τον Τζόνι, χάθηκα στον λαβύρινθο της ετυμολογίας της ορολογίας του θεάτρου.
Αν λοιπόν κι εσύ αγαπητέ μου ακροατή θέλεις να πάθεις τα ίδια με μένα, ακολούθησε μαζί μου τον μίτο της Αριάδνης που ξεκινάει από τη λέξη Θέσπις.
Θέσπις σήμαινε ηθοποιός.
Αρχικά, ήταν το πραγματικό όνομα ενός ηθοποιού. Αυτός ο ηθοποιός όμως ήταν τόσο καλός που όλοι οι πολύ καλοί ηθοποιοί πήραν το όνομά του!
Το Θέσπις βγαίνει από το (θές-πις, θεός-έσπον=είπον) θεός και είπον, δηλαδή αυτός που μιλάει σαν θεός.
Πρέπει να ήταν τόσο καλός ο Θέσπις σαν ηθοποιός που όλοι λέγανε πως μιλάει σαν θεός.
Την ίδια ετυμολογία έχουν και οι λέξεις, θεσπέσιο, δηλαδή τόσο ωραίο που μάλλον το είπε θεός και θεσπίζω , πχ θεσπίζω νόμους, δηλαδή το είπε θεός και δεν μπορείς να το αμφισβητήσεις,
Ποιος ήταν όμως αυτός ο Θέσπις;
Θεωρείται πως είναι ο εφευρέτης της Δραματουργικής τέχνης και της Τραγωδίας, δηλαδή αυτού που λέμε σήμερα Θέατρο.
Ίσως να ήταν και ο πρώτος επαγγελματίας ηθοποιός.
Ίσως ήταν αυτός που ανακάλυψε την τέχνη της υποκριτικής. Ο πρώτος υποκριτής!
Από πού μας έρχεται όμως η λέξη υποκριτής; (hypocrite)
Η λέξη υποκριτής αρχικά δε σήμαινε ψεύτης, όπως σήμερα.
Η λέξη υποκριτής, αυτός που υποκρίνεται δηλαδή, έρχεται από τη λέξη “υποκρίνετο” που σημαίνει αποκρίνεται, κάνει διάλογο, μιλάει με κάποιον! Κι αυτό γιατί ο υποκριτής, ο ηθοποιός δηλαδή, μιλούσε με τον “χορό”.
Τι ήταν όμως ο χορός;
Πρόγονος του θεάτρου ήταν διάφορες γιορτές για τον θεό Διόνυσο.
Σ' αυτές τις γιορτές υπήρχαν κάποιοι ντυμένοι σάτυροι που τραγουδούσαν και χόρευαν λέγοντας αστεία και πειράζοντας τους θεατές.
Οι Σάτυροι ήταν ακόλουθοι του θεού Διόνυσου, του θεού του κρασιού και του γλεντιού. Από τότε υπήρχαν ακόλουθοι...μη νομίζετε δηλαδή ότι το Instagram σκέφτηκε κάτι καινούργιο...! Οι Σάτυροι είχαν μισή μορφή ανθρώπινη και μισή μορφή τράγου. Είχαν πόδια, ουρά και κέρατα τράγου.
Αυτοί λοιπόν που παριστάνανε τους σάτυρους ήταν ντυμένοι σαν τράγοι, με προβιές και κέρατα.
Αυτοί χόρευαν και τραγουδούσαν οπότε κι από εκεί προέκυψε ο “χορός” του αρχαίου θεάτρου.
Αυτοί οι σάτυροι λοιπόν πειράζανε και κορόιδευαν τον κόσμο σε αυτές τις γιορτές και έτσι βγαίνει η λέξη “Σάτιρα” και “Σατιρικό”.
Αυτές οι γιορτές του θεού Διόνυσου με τον καιρό εξελίχτηκαν στο θέατρο.
Και επειδή αυτοί που χόρευαν σε αυτές τις γιορτές ήταν ντυμένοι σάτυροι, δηλαδή σαν τράγοι, το θέατρο ονομάστηκε “Τραγωδία”.
Η λέξη “Τραγωδία” (tragedy) βγαίνει από τις λέξεις τράγος και ωδή.
Τράγος που είναι το αρσενικό της κατσίκας και ωδή που είναι το τραγούδι.
Βρήκα επίσης πως και η λέξη “τραγούδι” έχει την ίδια ρίζα με τη λέξη “τραγωδία”.
Τραγωδία, δηλαδή σαν να λέμε το τραγούδι του τράγου.
Τραγωδία δε σήμαινε αυτό που σημαίνει σήμερα.
Ίσως όμως όλα τα έργα ήταν λυπητερά και μιλούσαν για καταστροφές και συμφορές και γι' αυτό έμεινε αυτή η έννοια στη λέξη.
Δεν ήταν όμως όλα τα έργα τραγωδίες.
Πού και πού υπήρχαν κι αστεία έργα.
Οι κωμωδίες!
Η κωμωδία ( comedy) προέρχεται από τις λέξεις κώμος και ωδή.
Το τραγούδι του κώμου, που κώμος σήμαινε διασκεδάζω, γλεντάω και γενικά κάνω βόλτες χαρούμενος.
Οι τραγωδίες και οι κωμωδίες, δηλαδή τα θεατρικά έργα, λεγόντουσαν Δράμα (drama).
Και πάλι η λέξη Δράμα δε σήμαινε αυτό που εννοούμε σήμερα.
Το Δράμα ήταν απλά το θέατρο.
Ίσως οι τραγωδίες να ήταν πολύ καλές και οι κωμωδίες για κλάματα κι έμεινε αυτή η έννοια.
Γιατί όμως το θέατρο λεγόταν Δράμα;
Η λέξη Δράμα προέρχεται από τη λέξη "δρω" που είναι το αποτέλεσμα της δράσης.
Η δραματική ποίηση ήταν η ποίηση που είχε και δράση, που κάτι γινόταν και το βλέπαμε.
Γιατί στα άλλα δύο είδη ποίησης δε βλέπαμε τίποτα. Μόνο ακούγαμε. Ήταν η Επική Ποίηση (Epic) κι η Λυρική Ποίηση (lyric).
Η Επική Ποίηση κι η λέξη έπος βγαίνει από την αρχαία λέξη “έπω” που σημαίνει μιλάω, αφηγούμαι κάτι. Ένα έπος ήταν μόνο η αφήγηση μιας ιστορίας και συνήθως αυτή η ιστορία ήταν πολύ μεγάλη κι έτσι σήμερα η λέξη έπος σημαίνει συνήθως μία τεράστια ιστορία.
Η Λυρική Ποίηση ήταν σαν αυτό που λέμε σήμερα τραγούδι. Στίχοι με λόγια και μουσική και μελωδία μαζί. Η μουσική συνήθως παιζόταν με το μουσικό όργανο λύρα και έτσι παίρνει και το όνομα της η Λυρική Ποίηση. Είναι δηλαδή η ποίηση που συνοδεύεται από λύρα.
Αλλά ας σκεφτούμε λίγο τις λέξεις ποίημα και ποίηση (poem, poetry).
Η λέξη ποίηση προέρχεται από τη λέξη “ποιώ”, δηλαδή κάνω κάτι, δημιουργώ, οπότε η ποίηση είναι η διαδικασία του να κάνω κάτι και να δημιουργώ και το ποίημα είναι το αποτέλεσμα της ποίησης, αυτό που έγινε από αυτό που έκανα.
Επιστρέφω όμως στο θέατρο.
Κι αν το θέατρο λεγόταν δράμα τότε τι σήμαινε η λέξη “Θέατρο” (theater);
Θέατρο λεγόταν το μέρος όπου βλέπαμε το δράμα.
Η λέξη θέατρο βγαίνει από τη λέξη "θέα".
Το θέατρο είναι ένα μέρος που μας παρέχει θέα!
Μπορούμε να βλέπουμε κάτι από εκεί. Κι όταν έχουμε θέα, είμαστε θεατές.
Κι ως θεατές έχουμε θέα και βλέπουμε το θέαμα στο Θέατρο.
Κι αν στο θέατρο αυτό μπορούμε να δούμε το θέαμα από όλες τις πλευρές, τότε λέγεται “αμφιθέατρο”.
Θέσπις ή υποκριτής λέγεται ο ηθοποιός.
Από πού βγαίνει αυτή η λέξη όμως;
Ήξερα πως βγαίνει από τις λέξεις "ήθος" και "ποιώ", αυτός δηλαδή που φτιάχνει ήθος.
Ναι! Αλλά γιατί;
Άντε πάλι γκουγκλάρισμα.
Κάπου εκεί όμως η μπαταρία τελείωσε.
Αυτό μάλλον δεν ήταν και πολύ κακό γιατί είχα κουραστεί τελικά κι είχα νυστάξει.
Θα έπεφτα για ύπνο αλλά πρώτα έβαλα το τάμπλετ να φορτίσει.
Πώς αλλιώς θα συνέχιζα το ψάξιμο... ;
Άντε τώρα, καληνύχτα.